در معرفی روستای "ســربــنـدان" گفتیم که سربندان مرکز دهستان "ابرشیوه" و یکی از روستاهای بزرگ منطقه دماوند است،حال در این مجال قدری به "دماوند" می پردازیم.

دماوند یکی از شهرستان های استان تهران و منطقه ای ییلاقی و خوش آب و هوا در شمال شرقی استان تهران است و قله ای به همین نام نیز که بام ایران است در این شهر واقع است. دامنه ها و کوهپایه های این قله آتشفشانی همراه با آب و هوای خنک و پاکیزه مکان ییلاقی خوبی برای دامدارانی است که از اطراف و اکناف در فصل بهار و تابستان برای چرای دام های خود به اینجا می آیند. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و رودهن و 5 دهستان و همچنین شهرهای دماوند، رودهن، کیلان و آبسرد است. شهرستان دماوند کوهستانی است و در بخش جنوبی آن ناهمواریها، کمتر از بخش شمالی شهرستان است.

"حکیم ابوالقاسم فردوسی" بارها از این شهر  در "شاهنامه" نام برده و کوه دماوند را آشیانه سیمرغ، آموزنده زال پدر رستم دانسته اســــــــت. همچنین بنا بر گفته شاهنامه دماوند جایی است که فریدون، ضحاک را در آنجا دربند و اسیرکرده. دماوند در سال 30 ه.ق در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان فتح شد.

در کتیبه شاپور و کتیبه پایکولی از زمان نرسی (293 - 302 م) از ساتراپ (استاندار) های دماوند نام برده شده است. چند دهه قبل نزدیک شهر دماوند دو ظرف سفالین قرمز رنگ بدون پایه به طور اتفاقی به دست آمد، قسمتی از ظرف به شکل سر گوزن بود و نیز در همین مکان دو سکه از فرهاد دوم ( 138 پ.م ) و مهرداد دوم ( 88 - 123 پ.م ) اشکانی کشف شد.

همچنین روی یک مهر ساسانی که در دماوند کشف شد، نام دمباوند حک شده است.  این مهر اکنون در موزه کلکته نگه داری می شود. درمتون اسلامی نیز نام این محل به صورت دنباوند آمده است. شاهنامه فردوسی را می توان در شمار اسناد قدیمی که از دماوند نام برده است، به شمار آورد.

در جریان حمله اعراب به ایران به علت کوهستانی بودن محل و اینکه از دوران باستان در ناحیه دماوند بخصوص در بخش های شمالی تر آن در محل روستای سربندان کنونی دژ ها و قلعه های مستحکمی وجود داشته یزدگرد سوم و سپاهیان ایرانی در این ناحیه مقاومت سر سختانه ای را از خود نشان دادند و به همین علت است که این ناحیه ابرشیوه خوانده می شود، نهایتا پس از شکست از اعراب یزدگرد از کنار رودخانه سربندان به سمت شمال عقب نشینی کرد تا نهایتا در مرو بدست یک آسیابان به قتل رسید.

یکی از روستاهای دهستان ابرشیوه روستای "جابان" است، جابان همسایه غربی سربندان است و ساکنان آن نیز چنانکه قبلا بیان کردیم از نژاد کرمانج هستند. در مورد نام جابان باید گفت که:

گوپان از دو بخش (گو:یل و پهلوان) و(پان: پرورنده) تشکیل شده و لقب یکی از خانواده های پارس بوده و گوپانان ناحیه مربوط به این خانواده بوده است افراد این خاندان تا آخرین سالهای حکومت ساسانی دارای مناصبی در دولت بوده اند، و در واقعه قادسیه از شخصی با نام "گوپان" (به تلفظ عربی جابان) نام برده شده است که فردی با نفوذ در دولت یزدگرد سوم بوده است،هنوز هم طایفه ای در  "خنج" و "پیشور" لارستان وجود دارند که آنها را طایفه " گاوان" می نامند.در فارسی عهد ساسانی نام هر سرزمینی از نام یک شخص یا خاندان بعلاوه پسوند "ان" تشکیل می شد که معنای ملک آن شخص یا خاندان را میداد. در عراق هم روستاهای زیادی که تا قرن دوم هجری همان اسم ایرانیش را حفظ کرده بودند و نام آنها از نام یک شخص که مالک آن بوده بعلاوه پسوند"ان" گرفته شده بود وجود داشت.شاید بتوان گفت که "طهران" و "شمیران" نیز چنین ترکیبی بوده است که طهران را به شخصی به نام طاهر منسوب می کند.

 بنابراین دیدیم که جابان نام یکی از سرداران مقتدر و با نفوذ ایران  در زمان  سلسله ساسانیان بوده است و در مورد او نقل است که در جریان حمله اعراب به ایران در قادسیه اعراب به لشگر ایران شبیخون زدند و این در حالی بود که سربازان ایرانی در حال خوردن غذا بودند و با حمله شبانه اعراب یزدگرد که غافلگیر شده بود فرمان عقب نشینی داد، جابان به او گفت: که این قوم گرسنه وقتی به اینجا برسند دست از جنگ کشیده و  به خوردن غذا مشغول می شوند، پس عاقلانه این است که این غذاها را به زهر آلوده کنیم تا شر این قوم بیابانگرد از سر ایران کم شود ولی یزدگرد با او مخالفت کرد و گفت اگر چنین کنم در تاریخ از من به زشتی و ناجوانمردی یاد می شود و اکنون عقب نشینی می کنیم و سپس با نیرویی بیشتر در فرصتی مناسب اعراب را شکست می دهیم و این عقب نشینی کردن همانا و سقوط سلسله ساسانی همان.

 بخشی از مطالب برگرفته از:

 www.irantarikh.com

http://www.hamshahrionline.ir